SÖMÜRGE EKONOMİSİ MODELİ

 

Uğur Dündar: Sömürge ekonomisi modeli!.. – Sözcü (sozcu.com.tr)

18 Aralık 2021 Sözcü Gazetesi

İFLASIN EŞİĞİNDE SÖMÜRGE EKONOMİSİ MODELİ

Doğru Parti Ekonomiden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı, dostum, gazetecilikten arkadaşım Meriç Köyatası’ndan yeni bir mektup aldım. Köyatası, döviz kurlarında yaşanan fırtınayı, asgari ücreti, ortaya atılan ihracata dayalı ekonomik büyüme modelini ve emeklilerin zam beklentilerini bir potada eritip değerlendirmiş.

Gerek kurlardaki artışın, gerek yeni belirlenen asgari ücretin Türkiye’yi fakirleştirdiğini, fakirleşen bir ülkede düşük değerli ihraç malları ile bir kalkınma ve refah sağlanamayacağını, aksine ekonomide sömürge modeline geçildiğini söylüyor. Özellikle emekliler için yazdıkları çok ilginç. İster kapitalizmin kuramcısı Adam Smith’in penceresinden, ister sosyalist ekonominin kuramcısı Karl Marks penceresinden bakın, emekliler için ciddi bir maaş zammı yapılması gerektiğini savunuyor.   

Sevgili Uğur…

Ekonomide fırtınalı günler yaşıyoruz. 15 Aralık’ta ABD Merkez Bankası FED’in açıklaması, 16 Aralık’ta bizim Merkez Bankası’nın faiz indirme kararı ile Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından açıklanan asgari ücreti birlikte değerlendirmemiz gerekiyor. Türkiye giderek fakirleşiyor. Hem döviz kurundaki artışlar nedeniyle fakirleşiyor, hem de asgari ücretteki kâğıt üstündeki artış ama gerçekteki düşüşü nedeniyle yoksullaşıyoruz.

Maalesef Türkiye, bilinçli bir şekilde son dört ayda faizleri indirerek Türk Lirasının yaklaşık yüzde 80 değer kaybetmesine yol açtı. Burada önemli olan nokta şu. Şu ana kadar dolar değer kazanmıyordu, Türk Lirası değer kaybediyordu. ABD Merkez Bankası’nın 15 Aralık’ta yaptığı varlık alımlarını azaltma kararı, artık tahvil alımlarını sınırlayacağı ve karşılığında piyasaya dolar sürmeyeceği anlamına geliyor. Ayrıca 2022 ve 2023 yıllarında da faizi yükselteceğini açıkladı. ABD’nin bu politikası tüm dünyada doların değerini yükseltecek. Artık bugünden itibaren Türk Lirası hem kendi iç sorunları nedeniyle değer kaybetmeye devam edecek, yanı sıra ABD doları da, kendi dinamiği ile değer kazanacak. Böylelikle döviz kuru iki etki nedeniyle yükselmeye devam edecek.

Yine ayrıca Türkiye’nin 450 milyar dolarlık dış borcu, bir yıl içinde ödenmesi gereken dış borç ve cari açık miktarının yaklaşık 200 milyar doları bulması ek döviz talebi yaratacak. Bu da döviz kuru üstünde yine yukarı yönlü bir baskı oluşturacak. Artan döviz kuru, mevcut enflasyonu daha da artıracak. Türkiye, enflasyon, devalüasyon sarmalına girdi. Güvenilir bir siyasi iktidar değişikliği ve sağlam bir ekonomi politikası yürürlüğe girinceye kadar bu kısır döngü devam edecek. 

Maalesef yaşadığımız kur krizi, 1994 krizi ve 2001 krizinden daha ağır olacak gibi duruyor. Hatırlarsın, ekonomi profesörü Tansu Çiller, yüzde 90 olan faizleri emirle yüzde 88’e indirmek istemişti. Dolar önce 8 bin liradan 12 bin liraya ardından da bir iki ay içinde 40 bin liraya çıktı, sonrasında gecelik repo faizlerinin yüzde 400’e çıkarılmasıyla 30 bin lirada sakinleşmişti. İnatla ve emirle faizi indirmenin bedeli yüzde 375 oranında devalüasyon olmuştu. Şu andaki dış borcumuz ve cari açığımız 1994’ten daha ağır… Varın bundan sonra olacakları tahmin edin.

Ve maalesef bunlar bilinçli uygulanan politikaların sonucu. Şu soruyu rahatlıkla sorabiliriz. “Türkiye’nin uluslararası piyasalarda güven kaybı o kadar arttı ki, artık yurt dışından yüksek faizle bile borç bulmakta zorlanıyor. Acaba dış kaynak yaratmak için Türkiye’nin varlık değerlerini iyice ucuzlatıp yok pahasına yabancılara mı satmayı planlıyorlar?”

Türkiye’de olan biteni yakından izleyenler, bu soruya gerçekçi yanıt bulabilecektir diye düşünüyorum.

ASGARİ ÜCRETİN YÜKÜ İŞVERENLE BÜTÇE ARASINDA PAYLAŞTIRILDI

Gelelim yüksek döviz kuru ve düşük ücret seviyesi ile Türkiye’nin ihracata dayalı yeni kalkınma modeli hayallerine… Maalesef bu da boş bir hayalden öteye geçmeyecek. Yine 16 Aralık’ta açıklanan asgari ücrete bu pencereden bakmakta fayda var. 

Net asgari ücret 2825 liradan 4253 liraya geldi. Artış, yüzde 50…

Dolarla baktığımızda 2021 yılı başında asgari ücret 384 dolardı, şimdi 275 dolar oldu. Yüzde 28 düştü… Dolardaki artış devam edeceğine göre asgari ücret daha da düşecek demektir.

Asgari ücretteki gelir vergisi ve damga vergisi kaldırıldı. Buna göre de brüt asgari ücret, sosyal güvenlik ödemeleri dahil, 4203 liradan 5879 liraya çıktı. Artış, yüzde yüzde 39… Asgari ücretteki vergi kalkınca, yüzde 50’lik artış yükünün 39 puanı işverene, kalan 11 puanlık kısmı da işverenden alınıp bütçeye, dolayısıyla toplumun bütününe yansıtılmış oldu.

İster döviz kurundaki artışa bakalım, ister bağımsız ekonomistlerin hesapladığı yıllık yüzde 58 enflasyona bakalım, gerçekte asgari ücretin satın alma gücünün düştüğünü söylemek doğru bir tespit olur. 

ÇİN MODELİ DEĞİL SÖMÜRGE EKONOMİSİ MODELİ

Buradan şunu anlıyoruz. Türk ekonomisi ve Türk özel sektörü, teknolojisi, bilgisi ve yapısal özellikleriyle, dünya ekonomisinde ancak baskılanmış sefalet ücreti ile rekabet edebiliyor. Bunda işverenlerin yetersizliği kadar niteliksiz eğitim yapısıyla işgücünün de elbette payı var. Konunun göz ardı edilmemesi gereken önemli bir tarafı da budur ve çok acı bir tablodur. Kindar nesil eğitimi devam ettikçe bu durum daha da kötüleşecektir. O nedenle biz Doğru Parti olarak ısrarla ekonomideki kalkınma modelinde birinci ayağın nitelikli eğitim olduğunu savunuyoruz.

Düşük ücret ve artan döviz kuru ile Türkiye ihracatını artıracak ve ekonomik büyüme sağlayacak iddialarına gelince… Maalesef bu da ayakları yere basın gerçekçi bir yaklaşım değil. Düşük ücret ve yüksek kura dayalı model ile Türkiye zenginleşmez, aksine fakirleşir.

İhraç malları fiyatlarınız düşerken, ithal malları fiyatlarınız artıyorsa, yaptığınız ihracatla zenginleşmez, aksine yoksullaşırsınız. Yurt içinden yurt dışına gelir ve servet transfer edersiniz. Çin modelini bir yana bırakın. Bu tipik bir sömürge ekonomisi modelidir.  

Asgari ücret seviyesine ve son dört aylık faiz indirimleri sonucu tırmanan döviz kurlarına baktığımda Türk ekonomisi için “iflasın eşiğinde sömürge ekonomisi modeli” dışında bir tanımlama yapamıyorum.  

ADAM SMİTH, KARL MARKS VE EMEKLİLER…

Asgari ücretin 2825 liradan 4253 liraya çıkması üzerine, emekliler de kendilerine yapılacak zammı bekliyor.  Mart 2021 tarihine göre Türkiye’de ortalama emekli maaşları şöyle: İşçi emeklileri için 2206 lira, Bağ Kur emeklileri için 1684 lira, memur emeklileri için 2735 lira… Emekli maaşlarının en az asgari ücret kadar, hatta bir miktar üstünde olması en doğal haklarıdır.

Kapitalist ekonominin kuramcısı Adam Smith, servetin kaynağı olarak kendi geliştirdiği emek değer teorisi kapsamında, emeği görür. Bu teoriyi daha sonra sosyalist ekonominin kuramcısı Karl Marks geliştirmiş, kârın ve servetin kaynağını emeğin yarattığı artı değer olarak tanımlamıştır. Esasında her ikisi de aynı kapıya çıkar. Kamuya ve özel sektöre ait oluşan tüm servetlerde emeğin, dolayısıyla emeklilerin yadsınamaz hakları vardır. Ve yaşları itibarıyla emekliler, hayat ipinin uzun tarafını değil, kısa tarafını tutuyorlar. Emeklilerden sabır beklemek çok büyük haksızlıktır.